PROGRAMA JEISTEKO KLIKATU
ELEKTRIZITATEA GAIA LANTZEKO BIDEO OSOA
ELEKTRIZITATEA SARRERA
ZER DA ELEKTRIZITATEA ?KARGA ELEKTRIKOA
KORRONTE ELEKTRIKOA ETA ZIRKUITU ELEKTRIKOA BIDEOA
Fenomeno elektrikoak aintzinetik ezagunak dira, batik bat, tximistak, orraztean ileak elektrizitatea hartzea,...
Baina XIX. mende arte gizakia ez zen izan kapaza sortu eta erabiltzeko. Orduan berehala konturatu ziren energia elektrikoa erabilita hainbat fenomeno ezberdin sor zitekela, hala nola, argia, motor baten mugimendua, beroa....Eta berehala zabaldu zen energia elektrikoaren erabilierak, hala nola, etxeetako argiztapen elektrikoa eta etxetresna elektrikoak sortzen hasi ziren.
Energia elektrikoaren erabilera zabaltzen zen heinean, bere sorkuntzaren beharraz ohartu ziren. Energia elektrikoaren erabilpenerako modu asko dagoen bezala, sorkuntzarako ere modu asko dago.
Beraz energia elektrikoa erabilpen asko dituelako eta sortzea erraza delako gehien erabiltzen den energia mota da. Edonon aurkitu dezakegu: argiztapenean, ordenagailuan, hozkailuan, autoan,...
Zirkuitu elektrikoak
Energia elektrikoare
n erabilpenerako zirkuitu elektrikoa osatu behar da. Zirkuitu elektrikoa elkarri konektatuta dauden eta korronte elektrikoa eroaten duten elementuek osatutako multzoa da.
Bertan, bost motako elementuak aurki ditzakegu: sorgailuak, eroaleak, hargailuak, kontrol edo maniobra elementuak eta babes elementuak
Magnitude elektrikoak
Zirkuitu elektriko batean, elkarrekin erlazionatuta dauden magnitudeak daude:
 |
| Erresistentziaren unitatea Ohm Ω |
Magnitude elektrikoen neurketa
- Zirkuitu bateko zati batek edo gailu batek hartzen duen tenstioa neurtzeko, voltmetro izeneko gailua erabiliko dugu. Voltmetroa neurtutakoarekin paraleloan jarriko dugu, hau da, zunda bat zirkuiku zati horren mutur batean eta bestea beste muturrean konektatuko ditugu. Ikus adibide hau.
- Zirkuitu bateko zati edo gailu batetik igarotzen den korrontearen intentsitatea neurtzeko, amperemetro izeneko gailua erabiliko dugu. Anperemetroa neurtutakoarekin seriean jarriko dugu, hau da, zirkuitua ireki eta zundak mutur bakoitzean jarriko ditugu zirkuitua ixteko. Ikus adibide hau.
Polimetroak magnitude elektriko asko neurtzen ahal dituen gailua da. Hemen klikatuz polimetroaen erabileari buruzko informazioa aurkituko duzu. Bestalde, animazio hau ere lagungarria izan daiteke.
Ohm-en legea
Korronte elektrikoaren intentsitatea eta tentsioa magnitude zuzenki proportzionalak dira; hau da, zirkuitu elektriko batean tentsioa bikoizten badugu, intentsiatea ere bikoiztu egingo da. Erlazio horri Ohm-en legea esaten zaio, eta honela adierazten da matematikoki.
V = R · I
Informazioa iturria wikispace interesgarria
ELEKTROMAGNETISMOA
Materiaren fenomeno magnetikoen eta elektrikoen multzoari deitzen zaio elektromagnetismoa eta baita fenomeno horiek aztertzen dituen fisikaren atalari ere.
ELEKTRIZITATEA leku batetik bestera elektroiak garraiatzen dituen korronte elektrikoa da. Korronte hori sortzeko sorgailu edo generadore bat eta elektrizitateag arraiatuko duen eroalea eduki behar dira.Sorgailuen artean sinpleenak pilak eta dinamoak dira eta konplexuenak zentral elektrikoetako sorgailuak edo alternadoreak.
ELEKTRIZITATEA leku batetik bestera elektroiak garraiatzen dituen korronte elektrikoa da. Korronte hori sortzeko sorgailu edo generadore bat eta elektrizitateag arraiatuko duen eroalea eduki behar dira.Sorgailuen artean sinpleenak pilak eta dinamoak dira eta konplexuenak zentral elektrikoetako sorgailuak edo alternadoreak.
MAGNETISMOA Hainbat materialek beste batzuk erakartzeko duten ahalmena da.Imanek hainbat objetu ukitu gabe erakartzeko ahalmena dute, muturretan izaten dute erakarpen-ahalmen handiena. Bi mutur horiek imanaren poloak dira, polo positiboa eta negatiboa. Iman bateko polo positiboak erakarri egiten du beste iman batetako polo negatiboa, baina bi imanetako polo positiboek elkarren artean, edo bi polo negatiboek, elkar alderatzen dute.Iman bakoitzak eragina duen espazio edo eremu bat izaten du, eta espazio horri eremu magnetikoa deritzo.Lurra eremu magnetiko zabala duen imana da.
ELEKTROMAGNETISMOAREN ERABILERAK
LANTEGIAN: motorrak martxan jartzeko, beroa edo hotza lortzeko …
GARRAIOETAN:tren elektrikoak eta tranbiak martxan jartzeko, garraioetako ibilgailu frigorifikoetan kamera hotzak sortzeko...
NEKAZARITZAN: ureztatzeko motorrak, ura lortzeko moto-bonbak...
ETXEETAN: elektratresnetan,telebista, irratia, berokuntzarako …
IRAKASKUNTZAN: informatikako gailuetan, txirrinak …
IMANAK : motor elektrikoak funtzionatzeko, telefono eta mikrofonoetan ,garabietan. Iman guztiak ez dira naturalak, badira elektrizitatearekin funtzionatzendutenak ere,elektroinanderitze.
